ΙΣΤΟΡΙΑ ΨΑΧΝΩΝ (3) ΚΑΣΤΡΙ

      

        

ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΑ ΤΕΙΧΗ

  

          Βόρεια, της όμορφης πόλης των Ψαχνών και σε απόσταση μόλις 2 χιλιομέτρων, υψώνεται επιβλητικός λόφος που ονομάζεται Καστρί με υψόμετρο 210 μ.. Στην κορυφή του υπάρχουν λείψανα μεσαιωνικού  φρουρίου που υποδηλώνουν το μερίδιο, που έχει η περιοχή στη βυζαντινή και μεσαιωνική ιστορία της Ελλάδας

       Η μετοίκηση σύμφωνα  με πηγές έγινε γύρω στα 900 μ.Χ..  Η επιλογή του χώρου έγινε με κριτήρια   επιβίωσης και στρατηγικής. Ο λόφος του Προφήτη Ηλία (αρχαία Μεσσαπία)  δεν παρείχε την ασφάλεια που είχαν ανάγκη οι κοινωνίες στα χρόνια εκείνα. Απεναντίας το Καστρί ήταν ιδανικό μέρος γιατί ήταν δυσπρόσιτο, κακοτράχαλο αλλά και δυνατό στρατηγικό σημείο. Ο επιβλητικός λόφος δέσποζε στην περιοχή και επόπτευε περιμετρικά το μεγαλύτερο κομμάτι της κεντρικής Εύβοιας.
     Το αρχικό φρούριο ήταν βυζαντινό. Στα χρόνια της Φραγκοκρατίας (13^ος -14^ος αιώνας) ενισχύθηκε   με δεύτερο τείχος, ασβεστόκτιστο, και πάχος περίπου 1 με 1.5 μέτρο. Η είσοδος ήταν  στο βόρειο τείχος.   

   Γύρω από το Φρούριο αναπτύχθηκε  οικισμός   «τα ΠαλιόΨαχνά». Ο περιηγητής που θα περάσει από εκεί  θα ανακαλύψει λείψανα του και θα αναρωτηθεί μέχρι πότε θα υπάρχουν αυτά και ποιες γενιές ακόμη θα τα βλέπουν για να τους «μαρτυρούν» την μεσαιωνική ιστορία του τόπους τους. Ευτυχώς που υπάρχουν κάποιοι  φωτισμένοι Ψαχνιώτες, κυρίως καθηγητές που μεταλαμπαδεύουν στους μαθητές του Γυμνασίου την ιστορία και την αγάπη για τον τόπο μας.

  Κατά την διάρκεια  της βενετοκρατίας η οικονομική και κοινωνική  ανάπτυξη της περιοχής άκμασε . Το εμπόριο άνθησε , οι κάτοικοι απολάμβαναν μια σχετική ειρήνη, η κοινωνική τάξη των ευγενών της Δύσης στερεώθηκε. Οι κάτοικοι αν  και υπόδουλοι στους ενετούς, ζούσαν καλά και δεν φανταζόντουσαν ότι ο τουρκικός ζυγός δεν θα αργούσε να έρθει. 

   Το Φρούριο καταστράφηκε το  1470 από τους Τούρκους. Προηγήθηκε η κατάληψη της Χαλκίδας τον Ιούνιο του ίδιου έτους. Το Καστρί αντιστάθηκε σθεναρά , αλλά όπως μας διδάσκει η ιστορία, ο προδότης και η προδοσία γράφουν την τελευταία παράγραφο. 

     Η δασκάλα μας Σούλα Γατσή , που πλέον δεν υπάρχει στη ζωή, μας έλεγε ότι «το Καστρί λύγισε έπειτα από προδοσία μια γριάς τσιγγάνας. Η τσιγγάνα γνώριζε μυστικά υπόγεια περάσματα και τυφλωμένη από το συναίσθημα της εκδίκησης και της  λάμψης των χρημάτων,  βοήθησε τους  τούρκους να καταλάβουν το κάστρο".   

   Επειδή μου αρέσει να μιλάω με τους γεροντότερους της περιοχής , προσφάτως έμαθα και μια άλλη εκδοχή (προιόν   προφορικής παράδοσης) για τον τρόπο  με τον οποίο οι Τούρκοι κατέλαβαν το φρούριο. Ο κ. Γ. Α.  Μπισμπικόπουλος  μου είπε όπως ακριβώς του τα έχει πει η προγιαγιά του η Φωτούλα Ε. Σπυροπούλου η οποία είχε γεννηθεί στα «παλιοψαχνά), ότι όντως η προδοσία έγινε από μια γριά , η οποία  αψήφησε τον κίνδυνο και βγήκε από το  φρούριο να πάρει νερό από την βρύση του «Σαρδέλη». Την  έπιασαν οι Τούρκοι και δειλή καθώς ήταν τους είπε «ότι αν  της χάριζαν τη ζωή θα τους έλεγε τον τρόπο για να καταλάβουν το κάστρο». Οι Τούρκοι συμφώνησαν , της έταξαν χρυσές λίρες  και αυτή τους συμβούλεψε να τοποθετήσουν μεγάλο κανόνι στο απέναντι βουνό την Κουκουβάιζα. Από αυτό το σημείο χτυπήσαν ακριβώς το αδύνατο σημείο του φρουρίου (Αμπουργιά) το οποίο δεν  ήταν ορατό  εξωτερικά των τειχών. Η σφαγή ήταν ανελέητη. Λίγοι   κατάφεραν να διαφύγουν. Η γριά ούτε χρυσές λίρες απέκτησε, ούτε τη ζωή της εξασφάλισε. Οι Τούρκοι την σούβλισαν ζωντανή.
 Πριν την επανάσταση του 1821, το Καστρί το επισκέπτονταν και οι οπλαρχηγοί της περιοχής. Ο θείος μου Γ.Ν.. Δούδαλης μου έχει πει οτι έβρισκαν καταφύγιο ο Αγγελής Γοβιός και ο Κότσος Δημητρίου με τους συντρόφους τους, όταν ήθελαν να οργανώσουν τους αγώνες τους για την πολυπόθητη ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ. Βέβαια, στόχος τους ήταν να διώξουν τους Τούρκους απο την Εύβοια και οχι να αμύνονται πανω στα βουνά. Στα Παλιόψαχνά σχεδίαζαν τις κινήσεις τους και στον κάμπο τις εφάρμοζαν...........................

                              ΑΠΟΜΕΙΝΑΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟ  ΦΡΟΥΡΙΟ ΣΤΟ ΚΑΣΤΡΙ
                                        ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟ ΑΝ.  Γ. ΜΠΑΛΩΜΕΝΟΥ